Son yıllarda ülkemizin gündemini sıklıkla meşgul eden ve son birkaç haftadır Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi sebebi ile yeniden ulusal tartışmamızın odağı haline gelmiş, devletimiz adına Lozan Barış Antlaşmasından sonra en büyük diplomatik zaferlerimizden birisi olan ve dahi topraklarımızın tapusu olarak nitelendirdiğimiz Lozan’nın eksik kalan denizcilik ve Mavi Vatan kısımlarını takviye edip tamamlamış, Türkiye’nin jeopolitik konumu münasabeti ile çok mühim kazanımlar elde ettiği Montrö Boğazlar Sözleşmesi hakkında yazmayı uygun gördüm.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 1936'da imzalanan ve Türkiye'ye İstanbul ve Çanakkale boğazları üzerinde kontrol ve savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkı veren uluslararası sözleşmedir. Sözleşme, Türkiye'ye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkı verir ve barış zamanı sivil gemilerin özgürce geçişini garantiler. Sözleşme, Karadeniz'e kıyısı olmayan ülkelere ait savaş gemilerinin geçişini sınırlar.
Sözleşmenin şartları, özellikle Sovyetler Birliği Donanmasına Akdeniz'e erişim hakkı sağlaması yıllar boyunca tartışma konusu olmuştur. 1923'te Lozan Antlaşması ile birlikte imzalanan Boğazlar Sözleşmesi'nin yerine geçmiştir. Bu sözleşmeyle birlikte Uluslararası Boğazlar Komisyonunun da görevi sonlanmıştır.
Türk boğazları üzerindeki hakimiyet tamamen Türk Devletinin kontrolüne geçmiştir. Boğazlar kayıtsız şartsız Türkiye Cumhuriyetine bırakılmıştır; Türk Hükûmeti, sözleşmenin, savaş gemilerinin Boğazlar'dan geçişine ilişkin her hükmünün yürütülmesinde baş karar merci olacaktır.
Sözleşmenin savaş zamanı geçerli hükümlerini inceleyecek olursak şu maddeler ile karşılaşmış olacağız, sadece bu maddeler dahi çoğu şeyin ispatı niteliğindedir.
*Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri yukarıda belirtilen koşullar içinde, Boğazlar'da tam bir geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) özgürlüğünden yararlanacaklardır.
*Saldırıya uğramış bir Devlete ve Türkiye'yi bağlayan bir karşılıklı yardım antlaşması gereğince yapılan yardım durumları dışında savaşan herhangi bir Devletin savaş gemilerinin Boğazlar'dan geçmesi yasak olacaktır.
*Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, kendi limanlarına gitmek maksadıyla boğaz geçişi yapabilirler.
*Savaşan devletlerin savaş gemilerinin Boğazlar'da herhangi bir el koymaya girişmeleri, denetleme (ziyaret) hakkı uygulamaları ve başka herhangi bir düşmanca eylemde bulunmaları yasaktır.
*Savaş zamanında, Türkiye savaşan ise, savaş gemilerinin geçişi konusunda Türk Hükûmeti tümüyle dilediği gibi davranabilecektir.
*Türkiye kendisini pek yakın bir savaş tehlikesi tehdidi karsısında sayarsa, Türkiye savaş durumu geçiş rejimini uygulamaya başlayacak ancak; Milletler Cemiyeti Konseyi Türkiye'nin aldığı önlemleri 3'te 2 çoğunlukla haklı bulmazsa Türkiye bu önlemlerini geri almak zorunda kalacaktır.
Ülkemizin Karadeniz’in kuzeyinde devam eden savaş durumu için taraf olmaksızın kendinin muhafaza etmek için 86 yıl önce elde edindiği bu kazanımı, Cumhuriyetimizin banisi Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e ve onun kahraman silah ve kalem arkadaşlarına borçludur. Günümüz siyasi olaylarını öngörüp üst devlet aklı ile geleceği planlayan Cumhuriyet rejimine pek çok şey borçluyuz. Bütün İstiklal Kahramanlarını minnetle yad ediyorum.
Montrö Boğazlar Sözleşmesinin son zamanlarda devam eden Rus İşgali için Karadeniz’de ve dünya siyaset sahnesinde ne derece mühim bir yer teşkil ettiğini sözleşmenin belli başlı maddeleri bizlere apaçık bir şekilde anlatmakta lakin hala bu sözleşmeyi tartışma konusu olarak dile getirmek ne derece doğru ve yahut ne derece yanlış olacağıda vicdanlarınızın takdirine kalmıştır.
Yorum yazarak Gaziantep Pusula Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Gaziantep Pusula Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gaziantep Pusula Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gaziantep Pusula Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Gaziantep Pusula Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Gaziantep Pusula Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gaziantep Pusula Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gaziantep Pusula Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.
Yorumlar
(2)Hazal - Çok aydınlatıcı bir köşe yazısı olmuş Cihad bey.Başarılarınızın devamını dilerim.
Emre - Kaleminize sağlık ufuk açıcı bir yazi olmus
Yazılan yorumlardan Gaziantep Pusula Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Sitemizin Topluluk Kurallarına uymayan yorumlar yayınlanmaz. Yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gaziantep Pusula Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gaziantep Pusula Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.